Wie was Ryzji? Deel 1

Boris Ryzji. Ik kreeg de bundel 'Kijk, het heeft gewaaid. Veertig jaar Poetry International festival' van een vriendin kado. Daar staat een gedicht in van de Russische dichter Ryzji dat me nieuwsgierig maakte naar deze man. Iets later, dwalend over een boekenmarkt, stuitte ik op de bundel 'Wolken boven E. Gedichten', een selectie uit Ryzji's poëzie. Die moet ik hebben, dacht ik, en kocht het voor een prikje.
Zo ontstond mijn fascinatie voor het leven en de dood van deze dichter, want in 2001 pleegde hij zelfmoord. Nog maar een jaar na zijn optreden op Poetry International, en maar 26 jaar oud. Nu leef ik al een paar weken met de dichtregels van Ryzji in mijn hoofd, zoals het begin van zijn gedicht voor Poetry International (vertaald door Anne Stoffel):

'Als ik terugkom uit Nederland, geef ik je Lego,
en dan bouwen we samen een prachtig kasteel.
Je kunt jaren en mensen tot terugkeer bewegen,
en ook liefde- wat zeg ik, er is nog zoveel.'

Je kunt de zinnen niet meer lezen, zonder te denken aan Ryzji's dood, en ze raken daardoor extra. De dramatiek in zijn werk is nooit gespeeld, maar echt aanwezig. Eerst wilde ik niet teveel over zijn leven weten, om de gedichten op zich te kunnen lezen, maar nu ben ik toch erg nieuwsgierig geworden naar hoe hij leefde en waar hij woonde. Hoe grijs waren die wolken boven E., oftewel Ekaterinburg? Ryzji woonde in een buitenwijk van deze industriestad, waar armoede, drankproblemen en geweld aan de orde van de dag waren. De sfeer in de stad vind je in de gedichten terug, zoals in de eerste regels van dit gedicht (vertaling ook door Anne Stoffel):

'In de arcade zong in 't donker
de hele nacht een saxofoon
en op een bank in't park sliep, dronken,
hoofd op een krant, een manspersoon.'

Er is een documentaire over Ryzji gemaakt die ik binnenkort wil kijken. En het dagboek dat hij maakte tijdens zijn bezoek aan Poetry ligt hier ook op mijn bureau klaar. Zo blijf ik bezig met hem om een completer beeld te krijgen.